Nieznajomość kodów ZLA może Cię kosztować – dowiedz się, co oznacza Twoje e-zwolnienie lekarskie! W 2024 roku wystawiono 27,4 mln zwolnień lekarskich. Elektroniczne L4 (ZUS e-ZLA) to ważny dokument – dla pacjenta oznacza prawo do odpoczynku, a dla pracodawcy informację o nieobecności. Kod ZLA nie jest tym samym co numer zwolnienia czy kod ICD-10 szczegółowo określający jednostkę chorobową (diagnozę). To specyficzne oznaczenie stosowane przez system ZUS, które może mieć wpływ na wynagrodzenie chorobowe lub zasiłek. Co warto o nim wiedzieć i jak je rozszyfrować?
Z tego artykułu dowiesz się…
- Co to jest kod ZLA i dlaczego pojawia się na zwolnieniu.
- Jakie są możliwe oznaczenia kodu ZLA i co oznaczają dla pacjenta.
- Czy kod ZLA wpływa na wysokość wynagrodzenia chorobowego.
- Do jakich informacji ze zwolnienia ma dostęp pracodawca, a do jakich tylko pacjent, lekarz i ZUS.
- Jak sprawdzić kod ZLA na swoim zwolnieniu lekarskim.
- Co robić, gdy kod ZLA okaże się błędny.
Przeczytaj także:
Czym jest kod ZLA i jakie ma znaczenie dla pacjentów oraz instytucji?
Elektroniczne zwolnienie lekarskie to dokument informujący o chorobie pacjenta i określający jego zdolność do pracy. Od 1 grudnia 2018 r. lekarze mogą wystawiać wyłącznie zwolnienia elektroniczne (e-ZLA), a na żądanie pacjenta możliwe jest otrzymanie wydruku dokumentu. Wprowadzenie elektronicznych zwolnień lekarskich pomogło usprawnić proces komunikacji pomiędzy chorym pracownikiem a pracodawcą, dzięki czemu pacjent (lub osoba sprawująca opiekę nad chorym członkiem rodziny) nie musi dostarczać zwolnienia do siedziby firmy.
Przeczytaj także: L4 online – jak szybko uzyskać zwolnienie lekarskie przez internet?
W większości przypadków na elektronicznych zwolnieniach lekarskich (e-ZLA) stosuje się kod ZLA, który może mieć wpływ na wysokość świadczeń chorobowych. Kod jest istotną informacją dla ZUS, ale nie zawsze jest on widoczny dla pracodawcy. Choć kod ZLA nie zawsze pojawia się na zwolnieniu, jego obecność może oznaczać szczególne okoliczności niezdolności do pracy, takie jak ciąża, pobyt w szpitalu czy choroba związana z nadużyciem alkoholu.
Znaczenie kodu ZLA dla ZUS
ZUS wykorzystuje wpisane przez lekarzy kody ZLA do analizy świadczeń i ich zasadności. Nie każdy kod oznacza, że pacjent otrzyma zasiłek chorobowy w wymiarze 80% podstawy wynagrodzenia. W niektórych przypadkach oznaczenie informuje o możliwości przyznania zasiłku w wysokości 100% podstawy, a w jeszcze innych kod może wpłynąć na decyzję o odmowie wypłaty świadczenia. To dlatego tak ważne jest, by wiedzieć, co oznaczają konkretne kody, co pozwoli uniknąć nieprzyjemnych niespodzianek.
Jak powstaje kod ZLA i kto go przypisuje?
Kod ZLA jest nadawany przez lekarza wystawiającego e-zwolnienie, ale jego wpisanie jest opcjonalne. Lekarz stosuje go wyłącznie w sytuacjach, które mają znaczenie dla wysokości świadczenia lub procedur administracyjnych w ZUS. Mowa tu między innymi o takich przyczynach niezdolności do pracy jak np. ciąża, gruźlica, choroba alkoholowa. Jeśli zwolnienie dotyczy zwykłej choroby, kod ZLA nie musi być umieszczony na dokumencie.
Co oznaczają kody chorobowe ZLA? Jak odczytać dane z e-zwolnienia
Kody literowe na zwolnieniu lekarskim (e-ZLA) dostarczają dodatkowych informacji o przyczynie niezdolności do pracy. W zależności od sytuacji lekarz może umieścić na zwolnieniu takie oznaczenia jak:
Choć kody ZLA są stosowane głównie przez ZUS, ich znajomość pozwala pacjentowi lepiej zrozumieć swoje prawa, a pracodawcy – prawidłowo interpretować zwolnienie pracownika. Warto sprawdzić, czy wpisany kod może wpłynąć na wysokość zasiłku i w razie wątpliwości skonsultować się z lekarzem lub ZUS.
Jak kod ZLA wpływa na wysokość świadczenia chorobowego?
Kod ZLA na zwolnieniu lekarskim nie tylko dostarcza dodatkowych informacji o przyczynie niezdolności do pracy, ale w niektórych przypadkach może również wpłynąć na wysokość wynagrodzenia chorobowego lub zasiłku. Warto wiedzieć, które kody mają znaczenie dla Twojego świadczenia i jakie konsekwencje mogą wyniknąć z ich błędnego przypisania.
Które kody wpływają na wysokość świadczeń?
Kod B – kobiety w ciąży zatrudnione na podstawie umowy o pracę otrzymują zasiłek chorobowy w wysokości 100% podstawy wymiaru. W przypadku prowadzenia własnej działalności gospodarczej zasiłek jest wyliczany od podstawy składki chorobowej, która jest różna zależnie od rodzaju opodatkowania działalności i innych aspektów.
Kod C – jeśli niezdolność do pracy wynika z nadużycia alkoholu, pacjent nie otrzymuje wynagrodzenia ani zasiłku chorobowego przez pierwsze 5 dni zwolnienia. Dopiero od 6. dnia przysługuje standardowe 80% podstawy wymiaru.
W przypadku kodu A oznaczenie wpływa na ustalenie okresu zasiłkowego, ale nie zmienia wysokości świadczeń. Jeśli niezdolność do pracy wynika z tej samej choroby, a przerwa między zwolnieniami nie przekroczyła 60 dni, dni nieobecności sumują się do jednego okresu zasiłkowego.
Przeczytaj także: Ponowne zwolnienie lekarskie po 182 dniach – co dalej?
W przypadku kodu D stosowanego przy gruźlicy oznaczenie nie wpływa na wysokość świadczenia (pozostaje 80% podstawy wymiaru), ale wydłuża okres pobierania zasiłku do 270 dni (standardowy okres wynosi 182 dni).
W przypadku kodu E dotyczącego chorób zakaźnych o długim okresie wylęgania (rozwijania objawów) lub takich, których objawy pojawiają się po dłuższym czasie, oznaczenie nie zmienia wysokości świadczenia (pozostaje 80% podstawy wymiaru), ale może wpłynąć na czas trwania zwolnienia.
Jeśli na zwolnieniu lekarskim nie widnieje żaden kod, obowiązuje standardowe wynagrodzenie chorobowe w wysokości:
80% podstawy wynagrodzenia (większość przypadków),
100% podstawy wynagrodzenia – jeśli niezdolność do pracy wynika z wypadku przy pracy, choroby zawodowej lub ciąży.
Warto wiedzieć, że w niektórych przypadkach ZUS może przeanalizować zasadność zwolnienia. Wpływ na decyzję o przyznaniu zasiłku może mieć między innymi kod C (nadużycie alkoholu). Z kolei w przypadku błędnie wpisanego kodu, pacjent może mieć problem z uzyskaniem należnych świadczeń. W takiej sytuacji należy jak najszybciej skontaktować się z lekarzem w celu korekty zwolnienia.
Potrzebujesz zwolnienia lekarskiego?
Nie musisz iść do przychodni. Porozmawiaj z lekarzem przez telefon, opisz swoje dolegliwości i uzyskaj kwalifikację do wystawienia elektronicznego L4.
Czy pracodawca widzi kod choroby?
E-zwolnienie zawiera wiele informacji, jednak niektóre z nich są widoczne wyłącznie dla pacjenta, lekarza i ZUS. Standardowe zwolnienie lekarskie zawiera takie elementy jak:
Numer zwolnienia – unikalny identyfikator dokumentu
Dane identyfikacyjne ubezpieczonego (pacjenta),
Dane adresowe pacjenta (adres pobytu w czasie niezdolności do pracy),
Dane o niezdolności do pracy:
okres zwolnienia (daty obowiązywania L4) – ile dni pacjent przebywa na zwolnieniu,
wskazania lekarskie (zwolnienie leżące [oznaczane cyfrą 1] lub chodzące [oznaczane cyfrą 2]),
kod literowy ZLA (A, B, C, D, E),
kod ICD-10 (numer statystyczny choroby mówiący o konkretnej diagnozie),
stopień pokrewieństwa wpisywany w przypadku gdy zwolnienie będzie dotyczyło opieki nad innym chorym (dzieckiem, małżonkiem, rodzicem itp.) i data jego urodzenia,
Dane lekarza, PWZ (dokument potwierdzający prawo do wykonywania zawodu), specjalność i nazwa placówki,
Data wystawienia dokumentu.
Ważne
Ze względu na ochronę prywatności pacjentów dla pracodawcy niewidoczne są takie informacje jak kod ICD-10, szczegółowo informujący o diagnozie pacjenta, a także specjalność lekarza, który wypisał zwolnienie lekarskie.
Warto jednak dodać, że jeśli pracownik przekaże pracodawcy zwolnienie w wersji papierowej, to pracodawca może ujrzeć specjalność lekarza na jego pieczątce.
Pracodawca ma dostęp tylko do informacji, które są niezbędne do rozliczenia wynagrodzenia chorobowego. Nie zna on więc dokładnej diagnozy pacjenta, ale widzi kod literowy (A, B, C, D lub E), który może wpływać na wysokość zasiłku. Dodatkowo pracodawca widzi adres pobytu pracownika w czasie choroby (co nierzadko może być zaskoczeniem w przypadku osób pracujących zdalnie), a także wskazania lekarskie (czy zwolnienie jest leżące, czy chodzące). Pracodawca ma także dostęp do danych lekarza (ograniczonych do imienia, nazwiska, numeru prawa wykonywania zawodu) oraz danych placówki, w której wystawiono zaświadczenie (nazwa i adres), ale bez wglądu do specjalności lekarza.
W jakich sytuacjach lekarz umieszcza kod ZLA i czy pacjent ma na to wpływ?
Lekarz wystawiający zwolnienie lekarskie (e-ZLA) nie zawsze musi umieszczać kod ZLA. Kody literowe stosuje się jedynie w określonych sytuacjach, gdy mają one znaczenie dla wysokości świadczenia chorobowego lub procedur administracyjnych ZUS.
Pacjent nie ma wpływu na większość kodów, ponieważ ich wpisanie wynika z diagnozy lekarskiej. Jednak istnieje wyjątek – kody B i D mogą zostać pominięte na wniosek pacjenta.
Zgodnie z Art. 57 Ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa:
„W zaświadczeniu lekarskim, na pisemny wniosek ubezpieczonego, nie umieszcza się kodu »B« i »D«”.
Kod B (ciąża) – jeśli pacjentka nie chce, aby pracodawca wiedział, że jej zwolnienie jest związane z ciążą, może poprosić lekarza o jego pominięcie. Warto jednak wiedzieć, że w tym przypadku zwolnienie zostanie potraktowane jako standardowe i pacjentka otrzyma zasiłek chorobowy w wysokości 80% podstawy wynagrodzenia. W takim przypadku aby uzyskać 100% zasiłku bez wpisywania kodu B na zwolnieniu, pacjentka powinna przedstawić w ZUS odrębne zaświadczenie lekarskie potwierdzające stan ciąży.
Kod D (gruźlica) – pacjent może zażądać, by lekarz nie umieszczał tej informacji w e-ZLA. W tym przypadku jednak pacjent otrzyma prawo do zwolnienia lekarskiego o maksymalnej długości 182 zamiast 270 dni.
Jak sprawdzić kod na swoim zwolnieniu lekarskim?
Elektroniczne zwolnienia lekarskie (e-ZLA) zawierają kluczowe informacje, w tym kod ZLA, który w niektórych przypadkach może wpływać na wysokość wynagrodzenia chorobowego lub zasiłku. Jeśli chcesz sprawdzić, czy Twój dokument zawiera kod ZLA i co on oznacza, możesz to zrobić na kilka sposobów.
Gdzie znaleźć kod ZLA?
Istnieją trzy główne sposoby na sprawdzenie kodu ZLA na swoim zwolnieniu:
Internetowe Konto Pacjenta (IKP):
Wejdź na stronę pacjent.gov.pl i zaloguj się (np. za pomocą profilu zaufanego lub e-dowodu).
Przejdź do sekcji „Historia leczenia” → „Zwolnienia”, gdzie znajdziesz szczegóły swojego e-ZLA.
Jeśli lekarz wpisał kod ZLA, będzie on widoczny w treści zwolnienia.
Platforma Usług Elektronicznych ZUS (PUE ZUS):
Wejdź na zus.pl i zaloguj się na swoje konto PUE ZUS.
Przejdź do zakładki „Dokumenty i wiadomości” → „Zwolnienia lekarskie”, gdzie znajdziesz swoje e-ZLA wraz z ewentualnym kodem ZLA.
Pracodawca również może zobaczyć Twoje zwolnienie na PUE ZUS, ale bez informacji o diagnozie i kodzie ICD-10.
Wydruk zwolnienia od lekarza:
Jeśli poprosiłeś lekarza o wydruk zwolnienia podczas wizyty, kod ZLA (jeśli został wpisany) będzie widoczny na dokumencie.
Pamiętaj, że lekarz nie ma obowiązku wystawiania wydruku – e-ZLA trafia automatycznie do systemu ZUS i pracodawcy.
Przeczytaj także: Gdzie można sprawdzić swoje zwolnienie lekarskie? Poradnik krok po kroku
Co zrobić, jeśli kod ZLA jest błędny?
Przykładowa sytuacja:
Pani Maria, pracownica biurowa zatrudniona na umowę o pracę, otrzymała zwolnienie lekarskie na dwa tygodnie z powodu infekcji wirusowej. Po kilku dniach od dostarczenia e-ZLA do swojego pracodawcy zauważyła, że na zwolnieniu widnieje kod „C”. Nie wiedząc, co on oznacza, postanowiła sprawdzić jego znaczenie w Internecie. Okazało się, że kod „C” informuje ZUS oraz pracodawcę, że niezdolność do pracy wynika z nadużycia alkoholu, co wiąże się z brakiem prawa do wynagrodzenia chorobowego przez pierwsze pięć dni zwolnienia.
Rozwiązanie:
Zaskoczona błędem, pani Maria skontaktowała się ze swoim lekarzem i poprosiła o wyjaśnienie. Okazało się, że kod „C” został wpisany omyłkowo. Lekarz wystawił więc korektę e-ZLA, a pani Maria zgłosiła to zarówno swojemu pracodawcy, jak i do ZUS. Dzięki temu jej wynagrodzenie chorobowe zostało skorygowane, a świadczenie wypłacono w pełnej wysokości.
Jeśli zauważysz, że kod ZLA na Twoim zwolnieniu jest błędny lub nie powinien się tam znaleźć, jak najszybciej podejmij działania:
Skontaktuj się z lekarzem, który wystawił zwolnienie, i poproś o korektę.
Jeśli błąd wpłynął na wypłatę świadczenia, zgłoś sprawę do ZUS i złóż wniosek o sprostowanie.
Pamiętaj, że lekarz ma możliwość poprawienia zwolnienia w systemie, a im szybciej zgłosisz błąd, tym mniejsze ryzyko opóźnień w wypłacie świadczeń!
Najczęściej zadawane pytania
Główne wnioski
- Kod ZLA to oznaczenie na e-zwolnieniu, które może wpływać na wysokość świadczenia.
- Pracodawca widzi kod ZLA, ale nie zna diagnozy ani kodu ICD-10.
- Pacjent ma prawo sprawdzić kod na swoim zwolnieniu i w razie potrzeby poprosić o jego korektę.
- Jeśli zauważysz, że lekarz wypisał błędny kod ZLA, niezwłocznie zgłoś ten fakt specjaliście i ubiegaj się o sprostowanie sytuacji w ZUS.
